Саха фольклора. Группа авторов

диир.

      Саһыл сылайан, тутайар ирээтэ буолар. Өлүмээри арыычча иһэн, олорон хорос гына түһэр.

      – Сыаҥаан! – диир.

      Эмиэ иннигэр тумуһахха:

      – Ооп, – диир.

      Онтон дьэ саһыл: «Сыаҥаан түөкүннүрэр», – диэн суукка үҥсэ барар. Бу үҥсүбүтүгэр, суут бил балыкка: «Дьоҥҥун мус!» – диир.

      Бил ыҥырыытынан, тумулга сордоҥ хаар, сыаҥаан хаар, алыһардар эҥин мустубуттар. Сууттарыгар: «Дьэ мунньуһуннубут»,– дииллэр.

      Саһылы көрбүттэрэ, эт да, сиин да суох, тутайан уҥуоҕу кытта тириитэ илбэспит (оччо буолуор диэри бэйэтэ да тоҕо сырсыбыта эбитэ буолла?).

      Сууттара туран:

      – Саһыл кырдьык этэрэ буолуо ээ? – диир, онтон: – Баччалаах балыктан биир эмэ билэрэ буолаарай? – диир.

      Сордоҥ туран:

      – Мин саҥарыахпын көҥүллээҥ,– диир.

      – Чэ, саҥар, – диэн буолар.

      – Сыаҥаан сырсыан иннинэ сыаҥааттары тумуһахха олордубута, ол гынан баран, бэйэтэ сыппыта.

      – Оччоҕо сууттуохха, – дииллэр.

      Бары сыаҥааны сууттуурга куоластыыллар. Дьэ таһыйан имитэллэр. Таһыйан имиппиттэригэр сыаҥаан кутуруга хаптаччы барар, баһын эрэ диэки этэ хаалар. Сыаҥаан:

      – Кэнэҕэски үйэҕэ киһи-сүөһү үөскээтэҕинэ, миигиттэн сиир эти хантан да булуохтара суоҕа. Тугу аһыахтарай дьон, тугу туһаныахтарай?

      Сууттара саҥарар-уураахтыыр:

      – Сыаҥаан сөпкө этэр. Бил, эн эттээххин, эн быарыҥ эмиэ үчүгэй, сыа-арыы буолан тахсар, – диир суут.– Онон эн быаргын сыаҥааҥҥа биэриэх тустааххын, ол гынан баран, сыаҥаан быарын ылыахтааххын.

      Суут эппитин кэннэ, олоруохтара дуо, атастаспыттар.

      Дьэ онтон бэттэх сыаҥаан саллаҕар бастаммыт, улахан быардаммыт.

[9, 39–40 c.]

      Саһыл бөрө дьукаахтаспыттара

      Хаһан эрэ саһыллаах бөрө кыттыһан аһыыллар эбит. Кыһын аһыылларын сайын мунньаллар. Биир саас ыаҕас хайаҕы таптайан хаһааммыттар. Ол хаһааммыттарын «олох өлөөрү гыннахха сиэхпит» диэн ончу сиэбэттэр.

      Саһыл туран биирдэ бөрөҕө:

      – Бөрөкөөс, ээ бөрөкөөс! Хайахпытыттан киллэрэн сиэбэппит ээт, – диир.

      Бөрө улаханнык:

      – Оок, – диир. – Билиҥҥиттэн хайах сии олороору гынныҥ дуо? Бөҕү-саҕы сиэн олорон эрдэхпит дии.

      Итинтэн саһыл турар-олорор, киирэр-тахсар. Эмиэ этэр:

      – Оҕонньоор, мин ыалга бараары гынным эбээт.

      – Ол хайа ыалга бараҕын? – диир бөрө.

      – Ээ, ханна ыраатыамый? Хара Хааннаахха тахсаа инибин.

      – Кэһиигин аҕалаар эрэ, – диир бөрө.

      Саһыл сырбас гынан хаалар. Дьэ тахсар да оҥкучаҕар киирэр. Хаппаҕын саралаан хайаҕын дэлби сиир, минньигэһиргэтэн сии олорон, үрүт сигэтигэр тиийэ сиэн кэбиһэр.

      – Тыый, бу баҕайы өлөрүөҕэ, ордук кыайдым дуу, – диир.

      Муннугар-уоһугар, илиитигэр-атаҕар сыстыбыт хайаҕы ньиккэйэн-ньиккэйэн, куурусса сымыытын саҕа биир тооромос хайаҕы кэһиилэнэр. Оргууй аҕайдык ньылбыҥнаан киирэн кэлэр.

      – ¤ы-һыы, номнуо кэллиҥ дуу? – диир бөрө.

      – Ээ, кэлиминэ. Хайа үөдэҥҥэ барыахпыный?

      – Хайа, ыалыҥ тугу гынан эрэллэр?

      – Ээ,